Bądź na bieżąco
Zapisz się do newslettera
Luksor to miasto położone w południowym Egipcie (około 630 km na południe od Kairu) na wschodnim brzegu rzeki Nil, w miejscu południowej części starożytnych Teb. W starożytności zwane "Harem Południowy". Miasto zyskało na znaczeniu już około 2000 r. p.n.e pod rządami XXI dynastii. W czasach starożytnych Luksor był nazywany też Waset, słowo to oznacza siłę, moc, a później pod rządami Greków miasto przemianowano na Teby.
Luksor jest znany jako największe na świecie muzeum na wolnym powietrzu. To niezwykłe i piękne miejsce z ogromnymi, wspaniałymi zabytkami i budowlami, które przetrwały od czasów starożytnych. Skali i wielkości tych budowli nie można sobie wobrazić dopóki nie zobaczymy ich na własne oczy.
Gdy Arabowie w VII w. podbili Egipt, nazywali starożytne Teby Luksor, co znaczy "miasto pałaców" ze względu na ogromną liczbę pięknie zachowanych staroegiskich budowli, które przypominały im królewskie pałace.
Od 1979 roku Luksor znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Luksor położony po obu stronach rzeki Nil, z nowoczesnym miastem po prawej (wschodniej) stronie i stosunkowo nietkniętą pustynią po drugiej stronie. Istnieje wiele zabytków: świątynie kultu bogów i światynie grobowe oraz grobowce, które można zwiedzać po obu stronach rzeki. Najbardziej znane obiekty do odwiedzenia to:
Świątynia Luksorska została zbudowana w 1400 r. p.n.e przez Amenhotepa III i rozbudowana przez Tutanchamona i Horemheba. Następnie Ramzes II dobudował dziedziniec otoczony podwójną kolumnadą oraz wielki pylon z obeliskiem i kolosami. Początkowo była poświęcona triadzie tebańskiej - trzem egipskim bogom: Amonowi, Mut i Chonsu. W czasach chrześcijańskich sala hypostylowa świątyni została przekształcona w kościół chrześcijański. Później świątynia zniknęła pod miastem Luksor, a odkryta ponownie stała się jego integralną częścią.
Jeden z dwóch obelisków stojących przy wejściu do świątyni w Luksorze został wysłany do Francji w 1833 roku. Był to dar dla Francji od Muhammada Alego Paszy, władcy Egiptu. Ten 25-metrowy obelisk po dziś dzień znajduje się w Place De La Concorde w Paryżu.
Kompleks świątynny Karnak obejmuje wiele zniszczonych świątyń, kaplic i innych budynków. Jego budowa rozciągała się od panowania Senusreta I w Średnim Państwie i trwała przez okres ptolemejski. Kompleks służył jako główne miejsce kultu boga Amona.
Składa się z czterech części: okręgu Amona-Ra, okręgu Mut, okręgu Montu i świątyni Amenhotepa IV.
To, co sprawia, że kompleks świątynny jest bardziej wyjątkowy niż inne takie świątynie w Egipcie, to czas potrzebny do jego budowy. Nie mniej niż trzydziestu faraonów przyczyniło się do budowy kompleksu, co spowodowało jego wielkość i różnorodność.
Obszar Karnaku, który zawsze przyciąga gości, to Sala Hipostylowa w okręgu Amon-Ra. Zajmuje powierzchnię 50 000 stóp kwadratowych, na którym są 134 masywne kolumny rozmieszczone w 16 rzędach. Każda kolumna waży około 70 ton. A to, co naprawdę jest niesamowite, to technika użyta do ich podniesienia, ponieważ proces ten wymaga ogromnej pracy i czasu.
Jest to jeden z najbardziej interesujących obiektów w Luksorze i jedno z najlepszych muzeów w Egipcie. Muzeum ma dobrze dobraną i wspaniale prezentowaną kolekcję artefaktów datowanych od końca Starego Państwa aż po okres Mameluków, głównie zebranych z świątyń tebańskich i nekropolii.
Galeria na parterze ma kilka arcydzieł, w tym dobrze zachowaną rzeźbę z wapienia Totmesa III, znakomicie rzeźbiony posąg Totmesa III w szarogłazie ze świątyni w Karnaku, alabastrową figurę Amenhotepa III chronioną przez wielkiego boga-krokodyla Sobka i jeden z niewielu przykładów sztuki Starego Państwa znaleziony w Tebach, płaskorzeźbę Unas-ankh, pochodzącą z jego grobu na zachodnim brzegu.
W 2004 r. otwarto nowe skrzydło poświęcone chwale Teb w okresie Nowego Państwa. Główną atrakcją i główną przyczyną nowej konstrukcji są dwie królewskie mumie, Ahmosa I (założyciel XVIII dynastii) i mumia, którą niektórzy uważają za Ramzesa I (założyciel XIX dynastii i ojciec Setiego I), pięknie prezentowane w ciemnych pomieszczeniach. Inne dobrze oznakowane eksponaty ilustrują militarną potęgę Teb podczas Nowego Państwa, epoki budowania imperium w Egipcie, w tym rydwanów i broni. Na górnym piętrze motyw militarny przeplata się ze scenami z życia codziennego prezentującymi technologię stosowaną w Nowym Państwie. Multimedialne wyświetlacze pokazują pracowników zbierających papirus i przetwarzających go na arkusze do wykorzystania do pisania. Młodzi chłopcy uczą się czytać i pisać hieroglify. Obok pokaz narzędzi pisarza i narzędzi architekta.
Wracając do starego budynku, przesuwając się w górę po rampie na pierwsze piętro, staje się twarzą w twarz z siedzącą granitową figurą legendarnego pisarza Amenhotepa, syna Hapu, wielkiego urzędnika glofyfikowanego w czasach Ptolemeuszy, który, jako nadzorca wszystkich dzieł faraona pod Amenhotepem III (1390–1352 r. p.n.e), był odpowiedzialny za wiele największych budowli Teb.
Jednym z najciekawszych eksponatów jest Ściana Echnatona, seria małych bloków z piaskowca o nazwie talatat (trójki) - prawdopodobnie dlatego, że ich wysokość i długość wynosiła około trzech dłoni - które pochodziły z wkładu Amenhotepa IV w światynię w Karnaku, zanim zmienił on swoje imię na Echnaton i opuścił Teby by przenieść się do Tell el-Amarna. Kolejnymi atrakcjami są skarby z grobowca Tutanchamona, w tym figury shabti (sługi), modele łodzi, sandały, strzały i szereg złoconych rozet z brązu z jego pogrzebowego całunu.
Rampa wiodąca na parter prowadzi zwiedzających blisko wyjścia i obok czarno-złotej drewnianej głowy krowiego bóstwa - bogini Hathor, która również został znaleziona w grobowcu Tutanchamona.
Po lewej stronie tuż przed wyjściem znajduje się mały korytarz zawierający 16 z 22 posągów, które zostały odkryte w Świątyni Luksorskiej w 1989 roku. Wszystkie są wspaniałymi przykładami starożytnej egipskiej rzeźby, ale dumą miejsca na końcu korytarza jest wręcz nieskazitelny kwarcytowy posąg o wysokości 2,45 m umięśnionego Amenhotepa III.
Muzeum Mumifikacji mieści się w poblizu światyni Karnak przy promenadzie i prezentuje eksponaty wyjaśniające sztukę mumifikacji. Muzeum jest małe, ale w zbiorach ma dobrze zachowaną mumię arcykapłana boga Amona z XXI dynastii, Maserhartiego i mnóstwo zmumifikowanych zwierząt. W gablotach znajdują się narzędzia i materiały użyte w procesie mumifikacji, np. mała łyżeczka i metalowa szpatułka sużące do zdrapywania mózgu z czaszki. Jest tu także kilka artefaktów, które miały kluczowe znaczenie dla podróży zmarłego w życie pozagrobowe, a także kilka malowanych trumien. Nad wejściem stoi piękna mała figurka boga-szakala, Anubisa, boga balsamowania, który pomógł Isis przemienić jej brata-męża Ozyrysa w pierwszą mumię.
Dolina Królów to miejsce pochówku z sześćdziesięcioma trzema grobowcami znalezionymi przez archeologów. Znajduje się na Wzgórzach Tebańskich. Przez okres 500 lat miejsce to służyło niemal wszystkim faraonom z XVIII, XIX i XX dynastii, a także niektórym dostojnikom. Pierwszym grobowcem odkrytym w Dolinie Królów był grobowiec faraona Ramzes VII. Każdy królewski grobowiec ma sceny przedstawiające rytuały pogrzebowe i wierzenia starożytnego Egiptu.
Grób faraona Setiego I jest wyjątkowy pod wieloma względami. Odkryty przez Giovanniego Battistę Belzoniego okazał się najdłuższym, najgłębszym i najbardziej kompletnym grobowcem w Dolinie Królów. W okresie panowania Setiego I sztuka i kultura bardzo intensywnie się rozwijały i osiągnęły wysoki poziom, czego przykładem jest właśnie ten grób. Każdy fragment grobowca pokrywają wspaniałe kolorowe malowidła.
Inne grobowce, które warto odwiedzić to: grobowiec Aya, grobowiec Horemheba (KV 57), grobowiec Ramzesa III (KV 11) i grobowiec Ramzesa VI (KV 9).
Dolina Królowych jest mniej popularna wśród turystów niż Dolina Królów. W miejscu tym odnaleziono 80 grobowców, w których pochowano żony królów Egiptu i niektórych książąt z czasów końca XVIII - XX dynastii oraz wysokich urzędników Do zwiedzania są 4 grobowce. Do najpiękniejszych i najbardziej znanych należy grobowiec królowej Nefertari (QV66). Został on ponownie otwarty dla zwiedzających dopiero pod koniec 2016 r. Pozostałe grobowce należą do: królowej Titi, Chaemwesego i Amonherchopszefa.
Nefertari była jedną z pięciu żon Ramzesa II, faraona Nowego Państwa, znanego ze swych kolosalnych pomników, ale grób, który zbudował dla swojej ulubionej królowej, jest świątynią jej piękna i bez wątpienia doskonałą pracą miłości. Każdy centymetr ścian w trzech komnatach grobowca i połączonych korytarzach zdobią kolorowe sceny.
Nefertari jest przedstawiona w białej sukni i złotym nakryciu głowy z dwoma długimi skrzydłami sępa. Sufit grobowca jest ozdobiony złotymi gwiazdami. W wielu miejscach królowa jest pokazywana w towarzystwie bogów i z tekstem z Księgi Umarłych.
Podobnie jak większość grobowców w Dolinie Królów, ten został splądrowany do czasu odkrycia go przez archeologów. Pozostało tylko kilka fragmentów różowo-granitowego sarkofagu królowej, a ze zmumifikowanego ciała pozostały tylko ślady kolan.
Widok przywartej do podnóża stromego urwiska, wykutej częściowo w skale świątyni grobowej Hatszepsut w Deir al-Bahari wywiera niezapomniane wrażenie. Jest to dzieło niepowtarzalne, wyrastające z pustynnej równiny.
Świątynia grobowa królowej Hatszepsut składała się z trzech tarasów. Do najniższego wiodła kiedyś aleja sfinksów i obelisków, środkowy zajmowała kaplica Hathor i Anubisa. Dziedziniec na górnym tarasie prowadził do Komór Odrodzenia Hatszepsut i jej ojca. Świątynię zdobiły liczne posągi, które obecnie rozproszone są w muzealnych zbiorach całego świata jak np.: Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku, Rijksmuseum van Oudheden w Lejdzie, British Museum w Londynie oraz Neues Museum w Berlinie.
Seti I, który zbudował wspaniałą świątynię w Abydos i swój piękny grób w Dolinie Królów oraz niesamowitą salę hipostylową w Karnaku, zmarł jednak przed zakończeniem tej pamiątkowej świątyni, więc dokończył ją jego syn Ramzes II. Na północnym krańcu nekropolii tebańskiej świątynia ta ma niewielu gości, pomimo jej malowniczego położenia w pobliżu gaju palmowego.
Świątynia została poważnie uszkodzona przez powodzie w 1994 r. i została gruntownie odrestaurowana. Wejście prowadzi przez małe drzwi w północno-wschodnim narożniku zrekonstruowanej przypominającej twierdzę ściany ogrodzenia. Pierwszy i drugi pylon i dwór są w ruinie. Zniknął też pałac faraona, ale ostatnie wykopaliska ujawniły jego fundamenty, na południe od dziedzińca, a zatem jest to najwcześniejszy zachowany przykład pałacu w świątyni pamięci; jego plan jest podobny do lepiej zachowanego pałacu w świątyni pamięci Ramzesa III w Medinat Habu.
Ściany kolumnowego portyku w zachodniej fasadzie świątyni i ściany hipostylowego dworu za nim zawierają znakomicie wykonane reliefy. Z hipostylu jest sześć kapliczek, a na południu znajduje się mała kaplica poświęcona ojcu Setiego, Ramzesowi I, który zmarł, zanim mógł zbudować własną świątynię grobową.
Kolosy Memnona są to dwa masywne (18-to metrowe) kamienne posągi przedstawiające faraona Amenhotepa III. Przy nogach wyrzeźbione są dwa mniejsze posągi - są to posągi jego żony Tiy i matki Mutemwii.
Niestety, ze względu na czynniki naturalne, w tym trzęsienie ziemi, oba posągi są w złym stanie, a ich cechy są ledwo rozpoznawalne. Widoczne były próby rekonstrukcji posągów podczas Cesarstwa Rzymskiego. Każda statua ma inne napisy, ale uważa się, że są to bliźniacze posągi.
Główną funkcją posągów była ochrona wejścia do świątyni grobowej Amenhotepa, gdzie faraon był czczony jako bóg przed i po jego śmierci. W tym czasie ten kompleks świątynny był największy w całym Egipcie.
Medinet Habu to arabska nazwa świątyni-kostnicy faraona Ramessesa III. Jest to ogromny kompleks ustępujący tylko rozmiarowi świątyniom w Karnaku, ale lepiej zachowany.
Medinet Habu jest jedną z mniej odwiedzanych atrakcji w Luksorze i jest bardzo rzadko na liście miejsc do odwiedzenia. A szkoda...Miejsce świątyni grobowej Ramzesa III było święte na długo przed jej powstaniem i nadal jest za takie uważane. Miejscowi rolnicy przypisują temu obszarowi posiadanie magicznych mocy
Najlepsze widoki na świątynię, otoczoną częściowo nietkniętymi murami obronnymi są ze szczytu kopca w pobliżu południowo-wschodniego narożnika lub z balonu na ogrzane powietrze.
Ramzes II podporzadkował sobie Nubijczyków i Libijczyków, zwycięzył Hetyków i uwiecznił się w trakcie 67 lat swoich rządów, stawiając w całym Egipcie budowle na własną cześć. Jedną z nich jest „Świątynią Milionów Maat-Ra”. Goście nazywali ją grobowcem Ozymandii; a Jean-François Champollion, który odszyfrował hieroglify, nazwał ją Ramesseum. Podobnie jak inne świątynie pamięci, była ona częścią kompleksu grobowego Ramzesa II. Jego grobowiec został zbudowany głęboko na Wzgórzach Tebańskich, ale jego pamiątkowa świątynia znajdowała się na skraju obszaru uprawnego na kanale, który łączył się z Nilem i innymi świątyniami pamiątkowymi.
W przeciwieństwie do dobrze zachowanych budowli, które Ramzes II zbudował w Karnaku i Abu Simbel, jego świątynia pamięci nie przetwała próby czasu. Na fasadzie przedsionka znajdują się podpory z przylegającymi do nich posągami Ramzesa ze skrzyżowanymi rękoma na piersiach (postawa Ozyrysa). Na dziedzińcu zachował się tułów posągu Ramzesa II, jeden z dwóch posągów w postawie siedzącej, znajdujących się dawniej u wejścia do świątyni. Ściany pokryte są płaskorzeźbami o tematyce wojennej, odnoszącej się do zwycięskich walk oraz związane z postacią boga urodzaju. Nietypową dekoracją jest przedstawienie na ścianach westybulu postaci dzieci Ramzesa II. Córki i synowie stoją w dwóch rzędach, zgodnie z prawem do tronu.
Świątynia Merneptaha jest wzorowana na Ramesseum i znajduje się za świątynią Amenhotepa. Merneptah odniósł sukces na tronie jako stary człowiek po śmierci 12 braci. Jego ojciec Ramzes II żył i królował tak długo, że przeżył wielu swoich spadkobierców. W pobliżu wejścia do świątyni znajduje się małe muzeum wyjaśniające układ projektu i dostarczające informacji o artefaktach wykopanych na miejscu. Są tam również przedmioty ze światyni Amenhotepa. Niektóre dekoracje ścienne na wystawie są zadziwiająco dobrze zachowane i nadal widoczne są na nich intensywne kolory.
Niestety świątynia Merneptaha znajdowała się zbyt blisko Nilu, na obszarach zalewanych podczas wylewów przez rzękę i dlatego nie zachowała się.
Miejsce to bierze swoją nazwę od świątyni ptolemejskiej, później przekształconej w koptyjski klasztor. Jego atrakcją jest wyjątkowa wioska robotnicza. Wielu wykwalifikowanych robotników i artystów, którzy stworzyli grobowce w Dolinie Królów i Dolinie Królowych, żyło i zostało tu pochowanych. Archeolodzy odkryli około 70 domów w tej wiosce i wiele grobowców. Najpiękniejsze są otwarte dla zwiedzających.
W wiosce znajduje się mała świątynia z czasów Ptolomejskich, mierząca zaledwie 10 na 15 m. Została ona zbudowana między 221 a 116 p.n.e i była poświecona Hathor, bogini przyjemności i miłości, oraz Maat, bogini prawdy i uosobieniu kosmicznego porządku. Przed świątynią znajdują się pozostałości ruiny osady robotników, głównie niskie mury, choć są też pozostałości starożytnych rur irygacyjnych. Bardziej imponujące są jednak pobliskie grobowce Sennedżema i Ancherha. Pierwotnie były one zwieńczone małymi piramidami z cegły mułowej, z których jedna została odbudowana.
Rzeka Nil dzieli miasto Luksor na dwie częśći. Każda z nich jest inna. Już starożytni Egipcjanie utrwalili ten podział. Wschodni Brzeg zarezerwowany był dla żywych, gdzie wschodziło słońce, a Zachodni Brzeg został przeznaczony dla zmarłych, gdzie zachodziło słońce i dusze wyruszały w podróż do świata ciemności.
Wycieczka na pokładzie feluki po Nilu jest koniecznością. Podczas rejsu można cieszyć się ciszą i spokojem Nilu, jednocześnie podziwiać piękno miasta. Jeśli chce się zwiedzić miasto bardziej bezpośrednio należy wsiąść do hantur, powozu konnego i poprosić woźnicę, aby objechał miasto. Wtedy można zobaczyć wiekszość zabytków.
Bardziej odważynym proponujemy najlepszy punkt widokowy jakim jest balon z gorącym powietrzem o wschodzie słońca. Ten wyjątkowy widok z lotu ptaka pozwala zobaczyć wspaniałość zabytków, a światło o tej porze dnia podkreśla piękne, intensywne kolory świątyń.
Wizyta w Luksorze to ekscytująca lekcja historii!
Zaciekawił Cię temat? Sprawdź nasze wycieczki do Luksoru z Hurghady, Marsa Alam i Sharm el Sheikh!